Insulineresistentie

Insulineresistentie

De waarde van je bloedsuikerspiegel zegt enorm veel over je gezondheid en de kans om op lange termijn wel of niet chronische ziekten te ontwikkelen. Ook zijn er belangrijke relaties naar chronische pijn, energieniveau, het metabool syndroom en nog veel meer klachten.

Wat doet insuline?

Insuline is het hormoon dat meer dan andere hormonen direct beïnvloed wordt door voeding en speelt een kritieke rol bij een hormonale balans. Wat je eet gedurende de dag heeft directe werking op je insuline gevoeligheid en bepaalt dus in zekere mate hoe jij je voelt en hoe jouw lichaam eruitziet.

Insuline wordt gemaakt in de alvleesklier (pancreas). De alvleesklier produceert naast insuline tevens glucagon en somatosatin die verantwoordelijk zijn voor het metabolisme van voeding en enzymen die noodzakelijk zijn voor de vertering van voedsel. Alle hormonen gemaakt door de alvleesklier werken samen om de bloedsuikerspiegel, honger, metabolisme en dus uiteindelijk het lichaamsgewicht te reguleren.

Insuline heeft als taak om de bloedsuikerspiegel te verlagen en doet dit door verschillende delen van je lichaam te bevoorraden met energie. Waar het lichaam glucose (energie) opneemt, wordt bepaald door het immuunsysteem. Deze bepaalt of de prioriteit ligt bij spieren, het zenuwstelsel, organen, het brein of het immuunsysteem zelf. Een te hoge bloedsuikerspiegel is gevaarlijk, dus reageert de alvleesklier hierop door het insulinehormoon te produceren.

Samengevat – Wanneer je koolhydraten eet stijgt je bloedsuikerspiegel. Insuline is dus o.a. verantwoordelijk voor onze bloedsuikerspiegel en is zowel een ‘honger’ hormoon als een ‘vetopslag’ hormoon.

Wat is insulineresistentie?

Normaal gesproken zijn je cellen gevoelig voor insuline waardoor je een gezond gewicht kunt bereiken en behouden. Insulineresistentie betekent dat je lichaam minder gevoelig is voor insuline, oftewel resistent. Het gevolg van insulineresistentie is dat je bloedsuiker stijgt. Problemen met insuline kunnen zorgen voor diabetes en spelen een belangrijke rol bij hoge bloeddruk, hartaanvallen, beroerte en vroegtijdig overlijden.

Als we te maken hebben met constant te hoge insuline levels dan is het bereiken van een goede lichaamscompositie of afvallen vrijwel onmogelijk.

Problemen ontstaan als je langdurig te veel enkelvoudige koolhydraten eet. Enkelvoudige koolhydraten (zoals brood, snoep, pasta, chips en suikers) worden snel opgenomen, waardoor de alvleesklier in korte tijd veel insuline moet produceren. Als je een lange tijd veel insuline aanmaakt, kunnen je cellen “doof” worden voor de instructies van het insulinehormoon. Hierdoor heb je meer insuline nodig om hetzelfde effect te bereiken en is er sprake van insulineresistentie.

Kortom: insulineresistentie is een verstoring van de hormoonbalans, waardoor de alvleesklier meer insuline moet produceren om voedingsstoffen in je cellen op te slaan.

Zeker 25% van de mensen heeft last van insulineresistentie. Het probleem komt vaker voor bij mensen met overgewicht, maar ook dunne mensen kunnen er last van hebben. Vrouwen met insulineresistentie hebben vaker hormonale klachten.

Wanneer je de griep krijgt én je bent Insuline Resistent, dan ervaar je dit fysiek vaak veel heftiger. Bijvoorbeeld door ‘stijve’ spieren en moeite om überhaupt de trap op te lopen. Dit komt omdat je immuunsysteem op zo’n moment je spieren functioneel insuline resistent maakt. Zo blijft er glucose over voor je immuunsysteem en daarmee je herstel.

Heb je de griep en ben je niet insuline resistent? Dan functioneer je vaak een stuk beter.

HYPERGLYKEMIE

Een extreem hoge bloedsuikerspiegel wordt geclassificeerd als een echte hyper, we noemen dit hyperglykemie. Kortom, te veel glucose in je bloed.

Symptomen die hierbij passen:

• Veel plassen
• Veel dorst hebben en houden
• Vermoeidheid en lusteloos zijn
• Plotselinge humeurigheid, snel boos worden
• Geen eetlust hebben of juist hongerig zijn
• Wazig zien
• Misselijk zijn of overgeven
• Alles voelt vervelend

Een hele lage bloedsuikerspiegel en dan vooral voor langere tijd brengt de homeostase (evenwicht van organimsen in het lichaam) in gevaar. Eén van de hormonen die dit voorkomt is Glucagon. Glucagon zorgt ervoor dat de opgeslagen glycogeen-voorraad in de lever kan worden omgezet in glucose (glycogenolyse). Hierdoor komt er meer glucose vrij in de bloedbaan waardoor de bloedsuikerspiegel weer in balans komt. Cortisol en adrenaline stimuleren de productie van glucagon. Zo is het lichaam in staat om tijdens een stress-respons veel energie (glucose) af te geven aan de bloedbaan.

HYPOGLYKEMIE

Mensen kennen de term ‘hypo’ vaak wel. Dit staat voor hypoglykemie. Officieel kennen we dit toe aan een extreem lage bloedsuikerspiegel.

Je herkent een hypo aan klachten als:

• Zweten
• Trillen
• Hartkloppingen
• Duizeligheid
• Snel geïrriteerd, een plotseling wisselend humeur (b.v. opeens boos worden)
• Geen concentratie
• Hoofdpijn
• Vermoeidheid
• Honger

Veel voorkomende oorzaken van insuline resistentie zijn:

• Overgewicht
• Genen
• Fysieke inactiviteit
• Stress
• Ziekte
• Medicatie
• Depressiviteit
• Diëten
• Structureel te weinig slaap

Hieronder leg ik een paar oorzaken uit:

Insulineresistentie d.m.v. overgewicht en diëten – Een hoge maaltijdfrequentie in combinatie met voeding wat een hoge glycemische index waarde heeft is flink belastend voor je alvleesklier. Je hebt continu een piek in de insuline levels waar het lichaam weer op moet anticiperen. Hoe hoog de insuline piek is, wordt uiteraard bepaald door wat iemand eet. In de praktijk zie je dat de tussendoortjes vaak het meest koolhydraatrijk zijn. Helaas is het geen uitzondering dat elke maaltijd flink aan de hoge kan zit met koolhydraten. Hoe langer je deze hoge maaltijdfrequentie hanteert hoe meer het lichaam in een ‘stress’ respons komt. Kortom, je creëert hyperinsulinemie.

Insulineresistentie d.m.v. fysieke inactiviteit – Lichaamscompositie wordt uiteraard ook sterk bepaald door inactiviteit. Een spiercel is vele malen efficiënter in het opnemen van glucose dan een vetcel. Hierbij komt het enorme gezondheidsvoordeel van krachttraining kijken. In deze gezonde situatie heb je dus ook veel minder insuline nodig. Een andere reden is dat een verminderde spiermassa ook de opname van glucose bemoeilijkt. Het resultaat? Eveneens een hyperinsulinemie.

Insulineresistentie d.m.v. te weinig slaap – Mensen die korter slapen nuttigen overdag meer calorieën en neigen naar het eten van meer suikers. Kortom, een connectie van slaap naar voeding naar insuline resistentie. Tijdens een studie waar ze slaap slechts een nacht beperkten, vonden ze een toename van 22% extra glucose productie. Bij deze 9 proefpersonen vinden ze een toename van Insuline resistentie van 19-25%. De wetenschappers vermoeden dat het toenemende tekort aan slaap in onze westerse samenleving een relatie heeft met het toenemend aantal diabetespatiënten.

Het eindstadium van insuline resistentie is diabetes. De alvleesklier kan uiteindelijk niet genoeg insuline meer aanmaken om aan de toegenomen vraag te voldoen.

DIABETES TYPE I

Bij diabetes type 1 zet je eigen afweersysteem de cellen die insuline maken uit. Het lichaam vernietigd zijn eigen beta-cellen. Diabetes type 1 is dus een auto-immuunziekte en een chronisch probleem.

DIABETES TYPE II

Bij diabetes type 2 reageert het lichaam niet meer goed op insuline. Het is het gevolg van een langere periode insuline resistentie. Diabetes type II is een duidelijke functionele aandoening. Duurt diabetes type II te lang? Dan kan dit zeker leiden tot structurele schade.

Wat te doen om insulineresistentie tegen te gaan?

Voor het omkeren van het sluimerende proces van insulineresistentie en diabetes (en het gebruik van bloedsuikerverlagende medicatie te voorkomen) zijn er meerdere maatregelen aan te raden. Hieronder adviezen die je zelf kunt toepassen:

Voeding

Afvallen is bij overgewicht van groot belang om de insulineresistentie te verminderen en insulinereceptoren gevoeliger te maken.

Daarnaast zijn voedingskeuzes aan te raden waarbij de bloedsuiker maar langzaam verstoord wordt (voeding met lage glycemische index). Langzaam verteerbare koolhydraten (havermout, groenten, peulvruchten, linzen, zilvervliesrijst, volkorenpasta en fruit) hebben meer voordelen dan snel verteerbare koolhydraten (alles met fabriekssuikers dus snoep, zoet beleg, koek, frisdranken maar ook witbrood etc.).

Naast vezels kunnen ook goede vetten (olijfolie, noten, avocado) in de maaltijd de snelheid van de bloedsuikerstijging verlagen, dus obsessief vetten gaan vermijden om de calorie inname maar zo laag mogelijk te krijgen kan averechts werken.

Verder is het van belang te achterhalen welke voedselovergevoeligheden je hebt (b.v. glutenallergie of lactose allergie) en welke voeding je optimaal verteert om het immuunsysteem zo min mogelijk te belasten.

Ook is het verstandig om bewust om te gaan met alcoholische dranken en deze zoveel mogelijk te beperken.

Training en beweging

Zoals je hierboven al hebt gelezen zijn spiercellen vele malen efficiënter in het opnemen van glucose dan vetcellen. Train jij je spieren regelmatig dan zal de aanwezige glucose die in de spiercellen is opgenomen direct omgezet worden in energieleverende processen terwijl glucose in de vetcellen opgeslagen blijven.

Krachttraining en regelmatig bewegen zijn dus zeer gezonde maatregelen om te nemen om insuline resistentie tegen te gaan.

Stressreductie

Kortstondige stress is geen reden tot paniek. Wanneer er sprake is van chronische stress dan is dit een belangrijk aandachtspunt. Cortisol verhoogt immers ook de bloedsuiker en maakt cellen nog ongevoeliger voor insuline.

Als je last hebt van chronische stress zal cortisol glycogeen blijven omzetten in glucose, waardoor je te veel glucose in je bloed hebt. Insuline zal de overbodige glucose blijven opruimen. Cortisol wil glucose in het bloed hebben en insuline wil de glucose opslaan als glycogeen. Door dit conflict zullen de cellen op een gegeven moment niet meer goed reageren op insuline.

Voldoende slapen

Hoeveel je slaapt, en hoe goed of hoe slecht heeft grote invloed op je suikerstofwisseling. Eén nacht te weinig slapen heeft al invloed op je bloedsuiker.

Door weinig slaap stijgt je ghrelinewaarde* (waardoor je eetlust stijgt) en daalt je groeihormoonproductie (waardoor je minder vet zult verbranden). Slaaptekort kan bijdragen aan insulineresistentie en aanzetten tot diabetes type 2. Door voldoende te slapen kun je je insulinegevoeligheid vergroten. *Ghrelinehormoon staat bekend als het hongerhormoon.

Als je bovenstaande maatregelen gaat toepassen en dit gaat integreren in jouw levensstijl dan is er de minste kans op het krijgen van insuline resistentie.

Het is belangrijk om te onthouden dat insulineresistentie omkeerbaar is en dat kleine veranderingen een groot verschil kunnen maken.